Сяргей Будкін: "Міхалок як закладнік уласнай творчай канцэпцыі"

Сяргей Будкін прааналізаваў творчы шлях Сяргея Міхалка праз прызму альбома "Грай": "Публіцы патрэбны мэсія, які мае гатовыя рэцэпты шчасьця і за якім можна бяздумна пайсьці. Нацыянальны герой. Але Міхалок, выглядае па ўсім, нават беларускую мову вучыць не зьбіраецца і ўжо рыхтуе "рускі альбом". Мусіць, каб ізноў ня стаць закладнікам сваёй мастацкай канцэпцыі".

Першая хваля папулярнасьці гурта "Ляпіс Трубяцкі" прыпала на няпростыя для Беларусі часы – ганебны рэферэндум зь вяртаньнем савецкай сымболікі, стварэньне саюзу Беларусі і Расеі, масавыя акцыі пратэсту з гэтай нагоды ды іх жорсткі разгон. Тады Міхалок маўчаў. Праз пару гадоў, калі яго гурт набыў вядомасьць на ўсёй постсавецкай прасторы, у Беларусі пачалі зьнікаць палітыкі, а Канстытуцыя была зьмененая такім чынам, што першы прэзыдэнт краіны атрымаў магчымасьць кіраваць вечна. Публічнай рэакцыі самага вядомага на той час за межамі краіны беларускага музыкі на гэтыя падзеі таксама не было. Калі беларускія рок-музыкі апынуліся пад забаронай, "Ляпісы", якія на той час ужо зрабілі рэбрэндынг, ані словам, ані дзеяньнем калегаў не падтрымалі, а на прэзэнтацыі альбому "Капітал" у Палацы спорту адбудавалі максымальна паліткарэктны трэк-ліст. Трохі пазьней, ужо ў статусе забароненага музыкі, лідэр "Ляпісаў" прызнаецца: у тыя часы, калі да яго прыйшла "папсовая" папулярнасьць, ён пачуваўся не ў сваёй талерцы і фактычна стаў закладнікам мастацкай канцэпцыі.

"Тады я не выказваў свайго стаўленьня да рэчаіснасьці ў межах свайго артыстычнага вобразу. Гэта быў бы перакос, гэта выглядала б крывадушна. Лічу, што ў межах мастацкай канцэпцыі ўсё павінна быць лягічна. Пэрсанаж "Ляпіса Трубяцкога", што сьпяваў пра яблыні і Сочы, а ў сваіх інтэрвію вяшчаў бы анарха-пратэстныя лёзунгі, — гэта мовэтон, так было б непрыгожа і неразумна", – сказаў Міхалок у інтэрвію Радыё Свабода.

Цяпер Міхалок стаў сабой. Прынамсі так выглядае збоку. Для творчай асобы неверагодная радасьць казаць тое, што думаеш і рабіць тое, што хочаш. Альбом, а дакладней складанка найлепшых беларускамоўных нумароў "Ляпісаў" – таму сьведчаньне. Уявіць немагчыма было раней, каб расейская кампанія "Союз" выдала беларускамоўны рэліз. Але цяпер правілы дыктуе Міхалок, бо ён праявіў характар.

Дзякуючы вось гэтай неверагоднай моцы духу "Ляпіса" не напаткаў незайздросны лёс граць у пары зь якімі "Жукамі" на зборнай "Дыскатэцы 90-х". Гурт перанарадзіўся, набыў абсалютна іншую аўдыторыю і фактычна заняў месца нацыянальнай рок-каманды №1, якое пасьля пэртурбацый у N.R.M. колькі гадоў заставалася вакантным. Міхалок выключыў з рэпертуару "Лето в Белоруссии" і пачаў махаць бел-чырвона-белым сьцягам. Ня ўсе яго беларускамоўныя трэкі выклікаюць захапленьне з музычнага гледзішча ("Панас" і "Сонейка" – абсалютны правал), большасьць зь іх ня надта пісьменныя з гледзішча мовы, але ўсе яны пісаныя не пад чужую дыктоўку. За "Грай" ды "Ня быць скотам" на Янку Купалу Міхалку сапраўды варта пяяць хвалу. Вельмі годна выглядае і новы трэк "Месяц".

Пры гэтым лідэр "Ляпісаў" застаўся ў вобразе блазна, які па-ранейшаму эпатуе, заігрывае з аўдыторыяй і правакуе яе. Толькі раней былі "Сочи" і "Яблони", а цяпер "Belarus Freedom" для беларускай пратэстнай аўдыторыі і "Путинарода" для расейскай. Калісьці "міхалкоўская" іронія расчытвалася не заўжды і на песьні "Ляпісаў" рабіла рэміксы "Дискотека Авария", а цяпер пад уражаньнем ад апошніх твораў Міхалка яго вылучаюць у прэзыдэнты. Публіцы патрэбны мэсія, які мае гатовыя рэцэпты шчасьця і за якім можна бяздумна пайсьці. Нацыянальны герой. Але Міхалок, выглядае па ўсім, нават беларускую мову вучыць не зьбіраецца і ўжо рыхтуе "рускі альбом". Мусіць, каб ізноў ня стаць закладнікам сваёй мастацкай канцэпцыі. Бо ўсё паўтараецца: частка публікі прымае яго словы за чыстую манэту.

Яшчэ цытата зь Міхалка з рэдкага інтэрвію, дзе ён ня ў масцы: "Ролю мэсіі і аракула не хацеў бы браць на сябе. Усё ж у нашым выпадку ня варта забывацца на такое паняцьце, як самаіронія. Лёзунг наш па-ранейшаму гучыць так: "Castigat ridendo mores", то бок норавы лупцуем сьмехам. А яшчэ я лічу, што найвышэйшая мудрасьць заўжды ўбраная ў адзеньне блазна. І ў гэтым пляне я адданы ўсё ж свайму сцэнічнаму і акторскаму амплюа: я па-ранейшаму блазан, штукар, гаер і забіяка. Не хачу глядзець на сьвет сур’ёзнымі і прасьветленымі вачыма. Кожны дзень я па-ранейшаму вырашаю для сябе безьліч новых пытаньняў і па-ранейшаму адчуваю сябе маленькім хлопчыкам у велізарным сусьвеце. Таму перад тым як браць на веру тое, што я кажу, людзям трэба прыслухацца да саміх сябе. Бо, як на мяне, галоўная задача мастака ў тым, каб ягоная творчасьць дапамагла чалавеку адкрыць яго сапраўднае "я". Таму мой досьвед і мае словы – гэта аніякія не аксыёмы, не талмуд, не жамчужыны новай філязофскай дактрыны".

Самай сапраўднай песьняй на дыску "Грай" выглядае не аднайменны гіт ды іншыя ўзоры змагарнай лірыкі, а "Цмок ды Арол", якая становіцца ў лягічны шэраг да такіх твораў, як "Железный", "Золотая рыбка", "Шут" (нарэзку пра Лукашэнку пад гэтую песьню, дарэчы, паглядзелі на Youtube ў чатыры разы болей за афіцыйны кліп). Якраз у гэтых песьнях увесь Міхалок, а не ў палкіх крычалках.

Арыгінал публікацыі на сайце Budzma.org.

Фота – Джон Кунстадтэр для Budzma.org.

Пра аўтара:

Штатны эксперт і сябра "вялікага журы" Experty.by. Рэдактар музычнага парталу "Тузін Гітоў" (ад 2003), музычны аглядальнік газеты "Наша ніва" (2002-2009), вядучы аўтарскіх праграм на NetRadio і на "Радыё Рацыя". Рэдактар і суаўтар кнігі "Залатыя дыскі беларускага рок-н-ролу", прадусар узнагарод "Рок-каранацыя" (2005-2007). Аўтар ідэі і прадусар праекту "Тузін.Перазагрузка".